İnsanlığın doyurulması için tarımda kullanımı nerede ise elzem olan ancak bilinçsiz kullanılınca sağlığa ve çevreye zarar veren Fosforun (P) 90 yıllık ömrünün kaldığı bilim adamlarınca açıklandı.

Bursa Uludağ Üniversitesi – Mühendislik Fakültesi – Çevre Mühendisliği Bölümünce yapılan araştırmada Fosforun her yıl dünyada 7 milyon ton civarında harcandığı, bu gidişle dünyada faydalanabileceğimiz Fosforu 90 yıl içinde tüketmiş olacağımız açıklaması yapıldı. Tarımda kontrollü bir şekilde kullanılmayan Fosfat gübreleri yanında tarımsal verimliliği arttırmak ve zararlı bitkilerden korunmak için Pestisit, Fungusit, Rodontisit gibi zehirli kimyasal maddelerin kullanımı ise Türkiye de yıllık 33 bin tonu buluyor. Bu maddelerin aşırı kullanımı yüzeysel sular, yeraltı suları ve toprak üzerinde çevresel etkiler yapmakta. Akarsular ile birlikte canlı hayatını tehdit etmektedir. Bundan 30 yıl kadar önce denizlerimizde ki balık çeşitliliği 300 civarındayken bugün 15’e kadar düşmüştür. Fosforun kullanımı sadece gübre sanayisinde kalmamaktadır. Nerede ise günlük tükettiğimiz her şeye girmiştir. 

Fosforun İnsan İçin Önemine Göz Atarsak;

1- Sindirimi destekler, Niacin ve Riboflovinin çözülmesini sağlayarak sindirime yardımcı olur.

2- Osteoporozu engeller. Kalsiyum gibi, güçlü kemikleri oluşturarak Osteoporozu önler. Diş etlerinin ve diş minelerinin güçlenmesini sağlar. 

3- Hormonal dengeyi özellikle üreme hormonlarında dengeyi sağlar.

4- Hücre yenilenmesini sağlar.

5- Böbreklerden atılımı kolaylaştırarak, böbrekleri korur.

6- Vücudun enerji ihtiyacını karşılayarak, yorgunluk ve halsizliği ortadan kaldırır.

7- D Vitamini ile birlikte alındığında B Vitaminin daha verimli kullanılmasına yardımcı olur.

8- Kalp düzenini korur, elektrolit dengeyi sağlayarak iyileşmeyi hızlandırır, Artrit ağrıyı azaltır.

9- Halsizlik, uyuşukluk, yorgunluk ve cinsel güçsüzlük; yeterli fosfor alınarak düzeltilebilir.

10- Beyin hücrelerinde zihnin aktif ve uyanık olmasını sağlar.

11- Proteinlerin maksimum kullanımını kolaylaştırır.

12- Vücuda giren çeşitli besinlerin doğru kullanımına katkı sağlayarak kimyasal reaksiyonlara katılır. 

Aşırı Fosfat Kullanımında İse;

Kalp krizi, damar sertliği ve felce sebep olunur. Ağır böbrek hastalığı, böbrek yetmezliği, travma sonrası veya doku yıkımı oluşur. Kemik yapısındaki kalsiyum dengesini bozarak kemik erimesine yol açar. 

Fosfor Eksikliğinde İse;

Kaygı, bunalma, sıkıntı, kemik problemleri, diş zayıflıkları, çocuklarda raşitizm, yorgunluk, düzensiz nefes alma, sinirlilik ve stres, uyuşukluk, deri hassasiyeti, titreme, vücut direncinin azalması, iştah kaybı, endişe ve kilo değişiklikleri görülebilir.

İnsanın hayatını devam ettirebilmesi için bu kadar gerekli olan Fosforun (P) aşırı kullanılmasıyla ilgili yaptığımız araştırmalar Fosforun neden bu kadar çabuk tüketildiği hususunda bize bilgiler vermektedir. İnsanoğlu Allah’ın verdiği bu nimeti her nimette olduğu gibi israf ederek ve hunharca kullanarak yok etmektedir. Fosforun kullanım yerlerinden bazılarını kısaca sıralayalım;

1- Kibrit Yapımında: Kırmızı fosfor olarak bilinen fosfor cinsi yanıcı bir madde olduğundan kibrit yapımında kullanılır. Siyah fosfor ise yarı iletkenlerin imalatında kullanılır. 

2- Boya Yapımında: Bilhassa reflektör gibi gece ışıkta parlayan boyaların imalinde ve karayollarında yol çizgilerinde kullanılır. 

3- Deterjan Sanayiinde: Birçok Avrupa ülkesinde kullanımı yasak olmasına rağmen, bizde aşırı miktarda Fosfat kullanılmaktadır. Deterjan sanayiinde kullanım amacı suyu yumuşatmak. Yıkanan çamaşırları daha beyaz ve parlak göstermek amacıyla kullanılır. Çamaşırlar yıkandıktan sonra üzerinde ince bir fosfat tabakası oluştuğu için sanki deterjan daha iyi temizlemiş gibi görünür. Yıkama bittikten sonra atık su kanalına oradan da derelere, akarsulara, denizlere giderek canlı hayatı sona erdirmektedir. 

4- Havai Fişek Yapımında: Son yıllarda moda haline gelen havai fişek kullanımı törenlerde, bayramlarda, gösterilerde, kutlamalarda, düğünlerde vs. aşırı fosfor tüketimine sebep olmaktadır. Ayrıca sis ve yangın bombaları imalatında kullanılır.

5- Diş Macunu İmalatında: Dişlerin parlak görünmeleri için kullanılan diş macunları aslında dişi temizlemekten daha çok; parlak görünümlü bir film tabakası oluşturan deterjanlardır.

6- Kabartma Tozu İmalinde. Kemik külünden elde edilen Kalsiyum Fosfat, kabartma tozunun yapısına katılan Monokalsiyum Fosfat’ın yapımında kullanılır.

7- Cam Sanayiinde: Sodyum ampullerinin yapımında kullanılan camların elde sinde önemli bir maddedir.

8- Pestisitlerin İmalinde: Zararlılarla mücadelede kullanılan çoğu kimyasalların bileşiminde bulunur. Beyaz fosfor formu ise çok zehirlidir ve karanlıkta ışıldar. Böcek ilacı ve fare zehiri üretiminde kullanılır. 

9- Fosforik Asit Üretiminde: Fosforik asit, gemilerin paslarını sökmede, gübre elde etmede, hayvanların yemlerine katılarak daha çabuk büyümelerini sağlamada kullanılır. Ayrıca gazlı içeceklerde kullanılan CO2 (Karbondioksit) gazının çözünmesi ve gazlı içeceklere keskin bir tat vermek amacıyla kullanılır. Bilhassa piliç yetiştiriciliğinde yemlere katılarak piliçlerin kısa sürede büyümelerini hızlandırmak, kemik gelişimini durdurarak göğüs etini şişirmek amacıyla da fosforik asit kullanılmaktadır. Ancak gazlı içeceklerde kullanılan fosforik asit miktarının 10 kat daha fazlası; piliç yemlerinde kullanıldığından bunları tüketenlerde kalsiyum dengesi bozularak kemik erimesine ve diş çürüklerine sebep olmaktadır.

10- Et Ürünlerinde: İşlenmiş et ürünlerinde sodyumtripolifosfat olarak kullanılır. Sucuk, salam, sosis üretiminde fosfatın su tutma özelliğinden faydalanılarak etin bünyesinde ki suyu kaybetmesi önlenir. 

Kısaca fosforun kullanıldığı yerleri sıraladıktan sonra şimdide fosforun en önemli kaynaklarından bahsedelim. Et, fındık, baklagiller, süt ürünleri, ayçiçeği, pirinç, ekmek, patates, brokoli, bezelye, fıstık ezmesi, ton balığı fosforca zengindir. 

Bir insanın günlük fosfor ihtiyacı 2 gr kadardır. Bütün bu organizmalarda fosfor bileşikleri DNA yapıları için önemlidir. Ayrıca vitaminlerin kullanımı ve besinlerin enerjiye dönüştürülmesinde vücuda yardımcı olur.  

Sonuç olarak insanlığın en önemli ihtiyaçlarından olan Fosfor ve Fosfor bileşiklerinin insafsızca kullanılması hem geleceğimizi tehdit etmekte hem de aşırı kullanımla dengeyi bozmaktayız.