Birçok konuda olduğu gibi hastalıklar ve İlaç kullanımı konusunda Amerika Birleşik Devletlerinde ayrıntılı ve geriye dönük çalışmalar çok yapıldığı için bilimsel verilerin de çoğu ABD kökenli araştırmalara aittir. Yazılarımda verdiğim  bilgi ve bulguların çoğu da dolayısıyla ABD de yapılmış olan araştırmalara ait verilerdir. Ne yazık ki ülkemizde kurumsal geçmişlerimizle ilgili arşivleme, bilgi depolama ya da geriye yönelik araştırmalar son derece yetersiz olduğundan, kültürü, yaşam tarzı, ilaç kullanma alışkanlıkları ve hatta en sık görülen hastalıkları bile ülkemizdekinden farklı olan bir ülkenin verilerinden hareketle kendimize bir yol haritası çizmeye çalışmışızdır yıllarca. Sanırım son 10-15 yıldır birçok kurum özellikle kalite ve standardizasyonun önemi öne çıkmaya başladıktan sonra son hız kendi kurumsal hafızasını oluşturacak çalışmaları başlatmıştır. Yine de bu yazımda vereceğim bilgiler ABD de yapılmış çalışmalara aittir ancak, genel bilimsel veriler olmaları nedeniyle ülkemiz insanı için de uyarı niteliğini taşımaktadır.

 

Son yıllarda gittikçe artan bir vitamin ve gıda takviyesi kullanımı ülkemizde de dikkat çekmektedir. Yıllarca avuç avuç vitamin, mineral ve gıda takviyesi kullanan Amerikalılar, aslında bu ilaçların hiç de sağlıklı olmaya yardımcı olmadıklarını hatta zararlı bile olabileceklerini anlamaya başlamışlardır. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi, sağlığa yararlı olduğu düşünülen bu ürünlerin temel 10 zararını ortaya koymuşlar ve "ConsumerReports.org (Tüketiciraporu.org) " sitesinden yayınlamışlardır.

 

1- Vitamin, mineral ve gıda takviyesi içeren ürünler tamamen zararsız değillerdir.

 

2007-2012 yılları arasında tüketicilerden elde edilen geri bildirimler böbrek ve karaciğer sorunları, ağrı, sancı, bulantı, kusma, alerji, halsizlik başta olmak üzere, 10,300 tüketici raporu ile  115 ölüm, 1000 ciddi hastalık durumu, 900 civarında acil müdahale gerektiren durum bildirilmiştir. Bu istenmeyen durumların bir kısmı reçetelerdeki ilaçlardan kaynaklanmakla  birlikte, güçlü bir ilaç ile tedavi yaklaşımından kaynaklanan güçlü yan etkiler olduğu gözlenmiştir. Sadece vitamin kullanımına bağlı olarak geri bildirim yapılan 7 tüketici raporunda, A ve D vitaminlerinin normalin çok üstünde kullanılmalarına bağlı ciddi yan etkiler olduğu ortaya konmuştur.

 

2- Gıda takviyelerinin çoğu reçetelenebilen ürünlerdir.

 

Gıda takviyesi üreticilerinin en büyük satış reklamları, ürünlerinin reçeteye girdiği, yani güvenilir ürünler oldukları yönündedir. Oysa, 2008 yılından buyana, vücut geliştirme, cinsel güç artırıcı ve kilo verdirici olarak reçetelerde yer alan 400 kadar ürün geri toplatılmıştır. Kaldı ki, cinsel gücü artıran sildenafil (viagra®) ve zayıflama ilacı sibutramin (reductil®) gibi reçeteye giren ilaçlar bile kalp krizleri ve felçlere neden oldukları için 2010 yılında geri çekilmiş ilaçlardır. Diğer taraftan, reçetemizdeki ilaçların, kullandığımız vitamin, mineral veya gıda takviyeleri ile etkileşime girebildiğini de unutmamak gerekir.

 

3- Vitamin ve mineral kullanırken  doz aşımına neden olabilirsiniz.

 

Genellikle, vitamin ve mineral kullanırken günlük alınması gereken dozlarını sormaya pek gerek duymayız. Çünkü, vitamin, mineral ve gıda takviyelerinin sağlık için yararlı, güvenilir ürünler olduklarını düşünürüz. Bu nedenle, bu ürünleri olması gereken miktarların çok üstünde almakta bir sorun görmeyiz. Ancak, A, D, E ve K vitamini gibi yağda çözünen vitaminlerin yüksek dozlarda alınmaları bazı sağlık sorunlarına yol açabilir. Hatta, normal dozlarında alınsalar bile birlikte alındıkları diğer ilaçlarınızla etkileşme riskleri daha yüksektir.

 

Toplumda mineral kullanımıyla ilgili olarak sıklıkla yaşanan diğer bir sorun en çok kalsiyum (Ca)  ve demir  (Fe) içeren ilaçları kullanırken yaşanır. Şaşırtıcı bir şekilde, bu mineralleri kullanırken   kolaylıkla ve fark etmeden  yüksek dozlara çıkabilirsiniz. Şöyle ki,  yaklaşık 1000mg   kalsiyumu tahıl ağırlıklı bir kahvaltıdan sağlarken, gün içinde içtiğiniz bir fincan sütten 150mg, köpüren kalsiyum ilacınızla 500mg ve  vitamin takviyesi olarak da bir multivitamin (çoklu vitamin takviyeleri ortalama 300mg kalsiyum içerir) alıyorsanız,      günlük   2000mg civarında kalsiyumu almış oluverirsiniz. Kalsiyum için günlük alınması gereken en yüksek miktar 2000mg dır.  Kısacası, fark etmeden düzenli olarak, günlük alınması gereken miktarın üst sınırında  kalsiyum tüketiyorsunuz  demektir. Eğer doktorunuz   gıdalardan aldığınız bir vitamin ya da mineralin yeterli olmadığını söylüyor ve takviye gerekiyor diyorsa, sadece eksik olanı yerine koymanız, tek bir vitamin ya da mineral içeren ilacı kullanmanız yeterlidir.